Ege Üniversitesi, evrenin sırlarını keşfetmek için yeni bir astronomi projesi başlattı. Bu yenilikçi projeyle, gökyüzü gözlemleri ve araştırmaları daha da derinleşecek. Detaylar için hemen tıklayın!
Ege Üniversitesi (EÜ) Gözlemevi Müdürü Doç. Dr. Hasan Ali Dal’ın liderliğinde meydana gelen “Değişik Kütlelerden Manyetik Etken Yıldızların Flare Doyum (Saturasyon) Seviyesinin, Yıldız Evrim Sürecinde Dönme Dönemine Bakılırsa Değişimi” adlı proje, TÜBİTAK-ARDEB 1001-Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı kapsamında desteklenmeye uygun bulunmuştur. Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, proje ekibini makamında ağırlayarak onlara başarılar diledi.
Rektör Prof. Dr. Budak, Ege Üniversitesi’nin kuvvetli bir Ar-Ge ve inovasyon altyapısına haiz bulunduğunu vurgulayarak, “Tam akredite, talebe odaklı, araştırma üniversitesi olarak yenilikçi fikirler üretmeye ve bu fikirleri projelere dönüştürmeye devam ediyoruz. Geliştirdiğimiz bilimsel ekosistem içinde akademisyenlerimiz ve araştırmacılarımız, nitelikli projeleri literatüre ve bilim yaşamına kazandırmayı sürdürüyorlar. Gözlemevi Müdürü Doç. Dr. Hasan Ali Dal ve ekibinin geliştirdiği proje, TÜBİTAK nezdinde desteklenmeye hak kazanmıştır. Cumhuriyetimizin ikinci asrını ‘Türkiye Yüzyılı’nı Türk bilim yüzyılı yapma vizyonumuza katkı veren ekibimizi kutlama ediyorum” dedi.
Proje yürütücüsü Doç. Dr. Hasan Ali Dal, “Astronomi ve Astrofizik alanında yıldız aktivitesi üstüne meydana getirilen emekler, Güneş’in sergilediği Güneş Aktivite Çevrimi’nde son dört çevrimin genliğinin düştüğünü göstermektedir. Güneş Aktivite Çevrimi, Güneş yüzeyinde gözlenen kir sayısının zaman içinde değişimi ile ortaya çıkar. Güneş lekeleri, yüzeyde gerçekleşen manyetik aktivite ve plazma etkileşimi ile ortaya çıkan geniş ölçekli bir sürecin parçasıdır. Bu aktivite süreci, hem de kuvvetli enerji salınımlarının yaşandığı bir süreçtir. Dolayısıyla Güneş Aktivite Çevrimi’nin takip edilmesi, Güneş’te meydana gelecek şiddetli patlamaların ve enerji salınımlarının Dünya üstündeki yaşam için tehlikeli sonuç bir öneme haizdir. Patlamaların sayısının ve şiddetinin arttığı dönemlerde, kontakt ve enerji nakil hatlarının korunumu yanı sıra uzaydaki uyduların yapısal bütünlüğü de tehdit altına girmektedir. Sadece Güneş Aktivite Çevrimi, uzun senelerdir yoğun bir halde araştırılmasına karşın, Güneş’in ne süre ne yapacağı kati olarak belirlenememektedir. Mesela, son dört Güneş Aktivite Çevrimi, içinde bulunduğumuz çevrimin oldukça sakin geçeceğini öngörmüştü. Sadece 2021 senesinde başlamış olan mevcut çevrim, beklenenden oldukça daha aşırı şiddetli bir halde gelişmekte ve hâlâ devam etmektedir” diye belirtti.
Güneş Aktivite Çevriminin tam olarak belirlenememesi durumunun, son dört yüz yıl içinde birçok kez kendini gösterdiğine dikkat çeken Doç. Dr. Hasan Ali Dal, “Her birinin uzunluğu 11 yıl olan Güneş Aktivite Çevrimi’nin haricinde, Güneş’in sanki başka bir döngüsel davranışa da haiz olduğu görünmektedir. Bundan dolayı, 2018 senesinde, mevcut çevrim başlamadan ilkin bu mevzuda bir doktora emek harcaması başlattık. Üniversitemiz Fen Bilimleri Enstitüsü talebesi Ezgi Yoldaş, son 45 senelik veriyi çözümleme ederek, Güneş yüzeyinde her 11 yılda aktivite yapıları artıp azalsa da, bu yapıların enerji salınımının üst seviyesinin ortalama 30 senelik başka bir çevrime daha haiz bulunduğunu ortaya koymuştur” ifadelerini kullandı.
Doç. Dr. Hasan Ali Dal, “Üniversitemizde yürütülen ve Türkiye’de ilk kez meydana getirilen bu çalışmanın sonucunda elde edilmiş bulgunun, öteki yıldızlarla da kontrol edilmesi gerekmektedir. Bundan dolayı, 2023 senesinde yürütücülüğünü yaptığımız ‘Değişik Kütlelerden Manyetik Etken Yıldızların Flare Doyum (Saturasyon) Seviyesinin, Yıldız Evrim Sürecinde Dönme Dönemine Bakılırsa Değişimi’ projesi, TÜBİTAK-ARDEB 1001-Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı kapsamında desteklenmeye uygun bulunmuştur. Teknolojik gelişmelerin yanı sıra, ‘Türkiye Yüzyılı’nda Türk Uzay Bilim Misyonu kapsamında ülkemizin elini güçlendirecek en mühim unsurlardan biri ‘Uzay Havası’dır. Yürüttüğümüz sav ve 2024 yılından itibaren başlayacağımız proje, bu mevzuda büyük getiriler elde edecektir. Bu proje ile Güneş’te gözlemlenen değişimlerin yıldızlardaki benzerleri değerlendirilecek ve yıldızların bu aktivite değişimlerinde etkin olan süreç belirlenecektir. Böylece Güneş’in tahminlerin dışına çıkan davranışları açıklanarak, daha doğru ve istikrarlı aktivite ve uzay havası tahminleri yapılabilecektir” dedi.
Doç. Dr. Dal, sözlerine şu şekilde devam etti: “Bu tahminlerin iki temel önemi vardır. Yanlış tahminler, her yıl ülkelerin milyarlarca dolarlık ekonomik kayıplar yaşamasına niçin olurken, dönem dışı kalan kontakt ve enerji nakil hatları sebebiyle toplumsal yaşamda gözle görülür etkisinde bırakır de yaratmaktadır. Bundan dolayı, Güneş Aktivite Çevrimine dair tahminlerin doğruluk seviyesinin artırılması ve bilinmeyen, gizli saklı kalmış her bulgunun ortaya çıkarılması, ülkelere büyük ekonomik kazançlar elde edecektir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
