Çin’in Qianfan uydu fırlatışı, uzay araştırmaları ve yörüngedeki enkaz sorununu ele alıyor. Bu makalede, uzay keşfi ve çevresel etkileri üzerine derinlemesine bir bakış sunuluyor.
Geçtiğimiz günlerde Çin, Long March 6A roketi ile beraber Qianfan (“Bin Yelken”) genişbant ağı için ilk 18 uyduyu başarıyla fırlattı. Bu yeni uydu ağı, SpaceX’in Starlink sistemine rakip olarak tasarlanmış olup, nihai hedefi toplamda 14 bin uydudan oluşan bir yapı kurmaktır. Sadece, fırlatmanın peşinden Long March 6A roketinin üst kademesi, uyduları 800 kilometre yükseklikteki alçak Dünya yörüngesine ulaştırdıktan sonrasında parçalandı ve bu durum ciddi bir yıkıntı oluşumuna niçin oldu.
Yörüngedeki Enkazın Tehlikesi
ABD Uzay Komutanlığı (USSPACECOM) tarafınca meydana getirilen açıklamalara bakılırsa, roketin üst kademesi kısa bir süre içinde parçalanarak, şu anda gezegenimizin çevresinde dolaşan bir yıkıntı bulutu oluşturdu. Mevcut verilere bakılırsa, 300’den fazla izlenebilir yıkıntı parçası yörüngede mevcut. Bu parçaların, Starlink uyduları için de potansiyel olarak çekince oluşturabileceği değerlendirilmektedir. Uydu seyretme şirketi LeoLabs benzer biçimde öteki kuruluşlar, bu kazanın minimum 700, bazı tahminlere bakılırsa ise 900’den fazla enkaza yol açtığını öne sürmektedir.
Bu enkaza bağlı parçaların, Çin’in Qianfan uyduları da dahil olmak suretiyle 550 km ve 400 km yükseklikte bulunan Starlink uyduları ve Internasyonal Uzay İstasyonu için mühim bir tehdit oluşturabileceği ifade edilmektedir. USSPACECOM ve SpaceX, şu an için yıkıntı alanının acil bir tehdit teşkil etmediğini belirtse de, SpaceX bu parçaların on seneler süresince Dünya’nın yörüngesinde kalabileceğini ve kalıcı bir çekince oluşturabileceğini öngörmektedir.
Öte taraftan, SpaceX, bu tür tehlikeleri bertaraf edebilmek adına Starlink uydularını uzay çöplerinden uzak manevra yapabilen iticilerle tasarlamıştır. Günümüzde, Dünya yörüngesi hem etken uydular hem de yıkıntı parçaları ile giderek daha kalabalık hale gelmektedir. Avrupa Uzay Ajansı’nın verilerine bakılırsa, şu anda gezegenimizin çevresinde ortalama 10.000 operasyonel uzay aracı bulunmaktadır; bunların ortalama %60’ı Starlink uydularıdır. Yıkıntı durumu ise oldukça kaygı vericidir; minimum 10 santimetre genişliğinde ortalama 40.500 yıkıntı parçası ve minimum 1 milimetre çapında 130 milyon ufak parçanın, yüzlerce kilometre hızla yörüngede döndüğü kaydedilmiştir.
